گزارش و عکس از: مریم قلعه‌قوند

یادش بخیر قدیم‌ها...

چه روزهای خوبی بود! صبح‌های جمعه، همراه پدر و مادر به خانه‌ی پدربزرگ می‌رفتم. حیاط خانه‌ی‌شان کوچک بود؛ اما باصفا. در آن‌جا باغچه‌ای سبز بود، پر از گل‌های سرخ و سفید که عطر آن‌ها، شاپرک‌ها را به باغچه می‌کشاند. یک حوض کوچک هم وسط حیاط بود. حوض آب، خانه‌ای بود برای ماهی‌های گلی که با شادی در آن شنا کنند.

پدربزرگ گوشه‌ی ایوان می‌نشست و رادیو گوش می‌کرد. غذای مادربزرگ داخل قابلمه قُل‌قُل می‌کرد. من یواشکی به طرف قابلمه‌ی غذا می‌رفتم و می‌گفتم:

- وای چه عطری، چه خورشتی، به به!

مادربزرگ می‌خندید، روی گونه‌های مهربانش هزار تا خط می‌افتاد و می‌گفت: «قابلمه‌ی مسی به غذا عطر و رنگ می‌دهد. مادرجان ظروف مسی بدن آدمیزاد را سلامت می‌کند!»

همه‌ی وسایل خانه‌ی مادربزرگ مسی بود، حتی قاب عکسش!

آن وقت‌ها همه چیز فرق داشت؛ روزهای جمعه، صدای پرندگان، بوی گل‌ها و حتی طعم غذا...

شرکت کنندگان گزارش:

مرتضی رحیمی

سپهر امینی، کلاس سوم

مهدیس محمدزاده، کلاس چهارم

از دوستان خوبم می‌پرسم:

با ظرف‌های مسی آشنایی دارید؟

مهدیس محمدزاده:

بله، ظرف‌هایی هستند که از جنس مس ساخته شده‌اند، مثل: قابلمه، بشقاب، لیوان و... مادرم بعضی وقت‌ها در ظرف‌های مسی غذا می‌پزد و می‌گوید پختن غذا در این ظرف‌ها برای بدن مفید است.

سپهر امینی:

ظرف‌های مسی خیلی قدیمی و باارزش هستند. من در موزه، ظرف‌های مسی را دیده‌ام که روی‌شان کنده‌کاری شده بود و خیلی هم زیبا بودند؛ یعنی در زمان‌های قدیم همه‌ی مردم از این ظرف‌ها استفاده می‌کردند.

چرا قدیم در ظرف‌های مسی غذا می‌پختند؟

مرتضی رحیمی:

استفاده از ظرف مسی فواید زیادی دارد: غذا را خوش‌مزه می‌کند و برای رفع کم‌خونی خیلی مفید است، آن‌وقت‌ها همه اعتقاد داشتند وقتی ظرف غذا از جنس مس باشد برای سلامت کلی بدن مفید است؛ چون موقع پخت غذا داخل قابلمه‌ی مس، یون آزاد می‌شود و با خوردن آن غذا، بدن احساس آرامش می‌کند و خستگی‌ها برطرف می‌شود.

مهدیس محمدزاده:

مادرم همیشه می‌گوید استفاده از ظرف‌های مسی از بیماری‌های زیادی در بدن ما جلوگیری می‌کند. در قدیم همه‌ی وسایل زندگی مثل آفتابه، لیوان، وسایل حمام، وسایل آشپزخانه از جنس مس بود. برای همین همه سالم بودند و مردم کم‌تر مریض می‌شدند.

چه شد که استفاده از ظرف‌های مسی فراموش شد؟

مرتضی رحیمی:

وقتی وسایل جدید و رنگارنگ وارد بازار شد یکهو سروکله‌ی نون خشکی‌ها پیدا شد که در کوچه و خیابان داد می‌زدند: «قابلمه‌ی مسی خریداریم.» مردم یکی‌یکی ظرف‌های‌شان را فروختند و ظروف جدید و نو مثل: تفلون، استیل و... خریدند و سلامتی را از آشپزخانه‌ها دور کردند.

سپهر امینی:

مادربزرگم می‌گوید آن وقت‌ها حتی قاشق‌های مردم از جنس مس بوده است. مادربزرگ برایم تعریف کرده: یک مدتی مچ دستش درد گرفته بود، پدربزرگ هم برایش یک دستبند مسی خریده بود تا مادربزرگ دستش بیندازد و درد دستش، خوب شود. پس مس فواید زیادی داشته است.

اما کم‌کم با آمدن ظرف‌های جدید و خوش‌رنگ و متفاوت، ظرف مسی کنار رفتند و مغازه‌های مسگری هم یکی‌یکی بسته شدند.

مسگرها چه کاری انجام می‌دادند؟

مرتضی رحیمی:

مسگری یکی از صنایع دستی ایران بوده است. مسگرها اشیا و ظرف‌‌های مسی دست‌ساز می‌ساختند. قدمت ظرف‌های مسی به پنج هزار سال پیش برمی‌گردد. مس، اولین فلزی بود که ایرانیان با آن برای خودشان ظرف و وسایل مورد نیاز می‌ساختند. آن روزها وقتی به بازار مسگرها می‌رفتیم صدای کوبیدن چکش روی مس( تق تق تق) به سمت آسمان بلند بود.

اما حالا کم‌کم مردم متوجه شده‌اند که مس برای درمان کم‌خونی و جلوگیری از بیماری‌ها مفید است. ظرف‌های مسی که از یادها رفته و در انباری بعضی از خانه‌ها، خاک می‌خورد به زودی از ته گنجه و انباری بیرون می‌آید تا جای تفلون، استیل و ظرف‌های دیگر را بگیرد و به سلامت مردم کمک کند.