قلک

ترازو

غلامرضا حیدری‌ابهری

از چه زمانی ترازو ساخته شده است؟

ترازو، یکی از قدیمی‌ترین وسایلی است که انسان‌ها ساخته‌اند. ما نمی‌توانیم بگوییم که اولین ترازو کی ساخته شده است؛ ولی می‌دانیم که چندین هزار سال از اختراع آن می‌گذرد. ترازو انواع گوناگونی دارد که ساده‌ترین آن‌ها ترازوی دو کفه‌ای است. امروزه، از ترازوی دو کفه‌ای کم‌تر استفاده می‌شود و ترازوهای دیجیتالی کاربرد بیش‌تری دارند.

با هم فرق دارند

دقت همه‌ی ترازوها مثل هم نیست. بعضی از ترازوها دقیق‌تر از ترازوهای دیگر هستند. مثلاً ترازوی طلافروشی‌ها بسیار دقیق است و اندازه‌های خیلی خیلی کم را هم نشان می‌دهد.

کمی بیش‌تر بکش

به کسی که چیزی را با ترازو وزن می‌کند.  ترازودار می‌گویند. بهتر است که ترازودار کمی بیش‌تر بکشد. مثلاً اگر مشتری دو کیلو برنج می‌خواهد، دو کیلوو ده گرم برایش بکشد. حضرت محمد(صلوات خدا بر ایشان) فرموده است: «وقتی چیزی را می‌کشید و وزن می‌کنید، بیش‌تر بکشید.»

حضرت علی(علیه السلام) دخترکی را در بازار دید که گوشت می‌خرید. دخترک به قصاب می‌گفت: «بیش‌تر بده.» حضرت علی(علیه السلام) هم به قصاب فرمود: «به او بیش‌تر بده که این کار باعث برکت می‌شود.»

با ترازوی سالم

در بازار، بسیاری از کالاها به شکل بسته‌بندی عرضه می‌شود. یعنی معلوم است که هر بسته‌ای چه مقدار کالا و چه وزنی دارد. بسیاری از کالاها نیز بسته‌بندی ندارند. فروشندگان این کالاها برای فروختن آن‌ها از ترازو استفاده می‌کنند. اگر ترازوی آن‌ها خراب باشد و مثلاً نیم کیلو را یک کیلو نشان دهد، حق خریدار از بین می‌رود و جنس کم‌تری به دستش می‌رسد.

برای همین، خدا در قرآن فرموده است: «با ترازوی صحیح و سالم وزن کنید.»

کم‌فروشی یعنی چه؟

من دیروز به میوه‌فروشی رفتم تا یک کیلو انگور بخرم. میوه‌فروش پول مرا گرفت و یک کیلو انگور کشید و به من داد. اگر او کم‌تر از یک کیلو به من انگور داده بود، کم‌فروشی کرده بود. کم‌فروشی، یعنی این‌که فروشنده پول کالایی را بگیرد، ولی آن را به طور کامل به مشتری ندهد. کم‌فروشی گناه و ظلم به مشتری است.

قرآن و کم‌فروشی

قرآن کریم، در چند سوره از کم‌فروشی حرف زده و آن را کاری زشت شمرده است. نام یکی از سوره‌های قرآن نیز «مطففین» یعنی کم‌فروشان است. در ابتدای این سوره آمده است: «وای بر کم‌فروشان! آنان که هنگام گرفتن کالا از مردم، آن را کامل می‌گیرند. ولی وقتی می‌خواهند چیزی را برای آنان وزن کنند، کم می‌گذارند.»

سخن حضرت شعیب(علیه السلام)

حضرت شعیب(علیه السلام) یکی از پیامبران خدا بود که در شهر مدین زندگی می‌کرد. مردم مدین در معامله‌های خود کم‌فروشی می‌کردند. حضرت شعیب(علیه السلام) به آنان می‌فرمود: «ای قوم من! خدا را بپرستید و کم‌فروشی نکنید. هنگامی که کالایی را وزن می‌کنید. کم نگذارید.» قصه‌ی این پیامبرخدا در سوره‌ی هود آمده است.

مثال‌هایی از کم‌فروشی

1. فروشنده‌ای پول پنج متر پارچه را از مشتری بگیرد و چهار متر به او بدهد.
2. فروشنده‌ای پول سه کیلو گوشت را از مشتری بگیرد و دو کیلو و نیم گوشت به او بدهد.
3. فروشنده‌ای پول خرمای خوب را از مشتری بگیرد و خرمای معمولی به او بدهد.